Zo vorm je extreem gemotiveerde teams

Hoe vorm je extreem gemotiveerde teams? Team performance coach Roderick Göttgens kreeg een unieke inkijk in de werkwijze van de commando’s en maakte met zijn boek Teamability een vertaalslag naar het bedrijfsleven. ‘Werkelijk teamwork zie je pas als het tegenzit.’

 

Je bent zelf geen commando maar heb toch medewerking gekregen van het Korps Commandotroepen (KCT). Hoe is dat gegaan?

‘Ik sprak over het thema: ‘Wat kan het bedrijfsleven leren van de Special Forces in termen van agility, flexibiliteit en wendbaarheid’. Een compagniescommandant was enthousiast en nodigde mij uit om hierover door te komen praten op de kazerne van het KCT in Roosendaal. In het begin was het KCT terughoudend. Wie was ik en wat kwam ik doen? Naarmate we meer gesprekken met elkaar hadden, ontstond er een vertrouwensband. Als die er eenmaal is, dan kan die alleen maar sterker worden. Er ontstaat wederzijds respect dat leidt tot openheid en eerlijkheid.’
 

Tegenwoordig leren we agile, lean en scrum te werken. Kunnen die termen de prullenbak in of werken commando’s eigenlijk net zo?

‘Ze hoeven zeker niet de prullenbak in. Het zijn modellen die ontzettend goed kunnen helpen om structuur aan te brengen in de chaos. Maar let op, het zijn slechts modellen. Elke organisatie moet zijn eigen versie vinden. Gebruik je common sense. Als een scrum-sprint bij een bepaalde organisatie bijvoorbeeld vier in plaats van twee weken duurt, en dat helpt, dan is dat ook oké.
 
De manier waarop commando’s een operatie voorbereiden is enorm vergelijkbaar met methodes als scrum. Met één heel groot verschil. Het zijn geen theoretische waarheden, maar gesmeed in de hitte van de strijd, met bloed, zweet en tranen. In mijn beleving is dat de allerbeste leerschool die je kunt krijgen.’
 

De missies die het KCT uitvoert zijn natuurlijk van een heel andere orde dan de doelstellingen van bedrijven?

‘Er is eigenlijk maar één echt verschil: de letterlijkheid van leven en dood. Dat kennen bedrijven niet zo. Wat ze wel kennen is bijvoorbeeld succes versus falen en groei versus failliet. De principes daarachter wijken niet veel af. Het bedrijfsleven noemt het alleen anders. Missie heet programma, operatie heet project.’
 

Wat zijn de vier belangrijkste eigenschappen van het Korps Commandotroepen, waar teams in andere organisaties van kunnen leren?

1. Werk vanuit kernwaarden die passen bij de werkzaamheden van de organisatie. Dit is je morele kompas en zegt alles over de verwachte houding en gedrag. Durf elkaar daar dan ook te allen tijden op aan te spreken.
2. Succes wordt behaald door mensen, niet door systemen. Ontwikkel de mens, en de systemen volgen.
3. Zoek naar een culture-fit. Durf dus ook nee te zeggen tegen iemand die inhoudelijk geknipt is voor het werk, maar niet binnen het team past.
4. Laat geen ruis ontstaan over het doel en het verwachte resultaat van het team. Toets van te voren heel duidelijk of elk teamlid dit, zonder nuance- en interpretatieverschillen, scherp voor ogen heeft. 
 

Vertrouwen is een groot goed bij de commando’s. Hoe train je dat?

‘De essentie van vertrouwen is: durf jij je afhankelijk op te stellen van de daden van een ander, ongeacht de mogelijke consequenties? Het start met eerlijkheid en integriteit van het individu. Daarnaast kost het vooral veel tijd en onderhoud. Commando’s oefenen ontzettend veel met elkaar om dat vertrouwen op te bouwen en continu te onderhouden.’
 

Commando’s leggen elke beslissing langs de lat van hun kernwaarden. Hoe krijgen we dat in ons systeem in het bedrijfsleven?

‘Naast het bepalen van de kernwaarden gaat het vooral ook om het definiëren van de houding en het gedrag dat bij de kernwaarde hoort. ‘Ondernemerschap’ als kernwaarde, bijvoorbeeld, vraagt in de ene organisatie iets heel anders dan in de andere. Om het in je systeem te krijgen, moet je de vraag beantwoorden: wat willen wij, in termen van houding en gedrag, van elkaar zien? Hoe explicieter je dit maakt, hoe beter.’
 

Wat gebeurt er als een team onvoldoende materiaal, apparatuur, geld of andere middelen voorhanden heeft?

‘Je hebt nooit 100% de beschikking over alles wat je nodig hebt. Die verwachting moet je loslaten. Het vraagt van teamleden dat ze niet bij de pakken gaan neerzitten, maar creatief omgaan met wat wél voorhanden is. Dit is de kern van de can-do mentaliteit. De andere kant is echter ook waar. ‘If you pay peanuts, you get monkeys.’ Een commando stuur je toch ook niet met een proppenschieter op pad om terroristen op te pakken?’
 

Hoe weet je of (nieuwe) medewerkers de juiste winnaarsmentaliteit hebben, ook als ze onder zware druk komen te staan?

‘Daar is maar één methode voor: zet ze daadwerkelijk onder druk. Haal medewerkers uit hun comfortzone door ze bijvoorbeeld ogenschijnlijk onmogelijke opdrachten te geven en de tijdsdruk op te voeren. Zolang het goed gaat, is er geen vuiltje aan de lucht. Werkelijk teamwork zie je pas als het tegenzit, als er stress ontstaat, als het niet lukt of als er zaken veranderen.’