Millennials zijn de dertigers en veertigers van nu die leven met het idee dat ze 24 uur per dag, zeven dagen per week extreem succesvol en buitengewoon gelukkig moeten zijn. Een onmogelijke taak, als je het psycholoog Thijs Launspach (1988) vraagt.

Millennials hebben hun vormende periode aan het begin van het nieuwe millennium gehad, vandaar de naam. De een spreekt over Quarterlifers, de ander over Generatie Einstein, Generatie Y of de achterbankgeneratie die altijd heeft gekregen wat haar hartje begeerde. Deze generatie is vergroeid met de smartphone en heeft ogenschijnlijk meer aandacht voor het beeldscherm dan voor elkaar. Ook heeft zij te maken met meer stress en onzekerheden. Het CBS becijferde dat deze generatie het voor het eerst in de recente geschiedenis minder goed zal krijgen dan haar ouders. Logisch dat Launspach deze interessante groep vaak onder de loep legt in zijn boeken, columns en lezingen over stress in het algemeen. Hij is zelf trouwens ook een millennial.

Je hebt net je eerste huis gekocht. Hoe staat het met jouw stresslevel?

‘Er waren zeker momenten in dit hele proces waarop ik wat gestrester was. Het is een groot klusproject en daar horen frustraties met overheidsinstanties, formulieren invullen en computer says no-achtige fenomenen bij. Daar word ik altijd een beetje giftig van. Verder eet het natuurlijk veel van mijn tijd op. Ik werk vijf dagen in de week, vaak ook nog wat avonden, en dan ben ik meestal nog het hele weekend bezig met klussen. Dat betekent dat ik minder tijd heb om te herstellen.’

Welke grote life events staan in de stresstop-5 van de millennial?

‘Je eerste echte baan of bijvoorbeeld een eerste leidinggevende functie. Samenwonen. Trouwen. Scheiden. Een gezin starten als jonge ouders. Dat soort eerste keren. Die kunnen dus ook leuk zijn, maar ook daar krijg je stress van. De reden is simpel: als je dingen doet die je nog niet gewend bent, kost dat meer moeite. Het doet een appèl op je hulpbronnen.’

‘Kunnen we nog wel échte gesprekken voeren?’

Ben jij een prototype millennial?

‘Haha, ik vind dat een moeilijke vraag. Nee, ik hou niet van avocado’s en ik heb geen hipsterknot. Ik heb wél een vintage racefiets. Ik hou niet per se van jobhoppen. Wel ben ik zzp’er en vind ik de diversiteit en de flexibiliteit die je dan hebt wel tof. Ik zit op Instagram en LinkedIn om mezelf te profileren. Dat zijn zo een aantal van die stereotypen. Millennials zijn álle mensen die tussen 1980 en 2000 zijn geboren, dus het zijn zo ongeveer alle mensen tussen de 30 en de 40 jaar. Het idee dat dat één type persoon is, is echt onzin. Dat doet af aan de diversiteit binnen die groep. Een prototype millennial bestaat niet. Er bestaat wel een stereotype millennial.’

Wat vindt deze generatie belangrijk?

‘Het is natuurlijk niet zo dat er één soort millennial is met één soort waarden. Gemiddeld genomen heeft de millennial behoefte aan impact maken en purpose. Het idee dat dat wat je doet betekenis heeft. En we weten dat zelfontwikkeling, duurzaamheid en werkplezier belangrijke waarden zijn voor deze groep. Voor de generaties ervoor was bijvoorbeeld materiële beloning een stuk belangrijker, net als status en carrière.’

‘Je kunt niet 24 uur per dag topprestaties leveren’

Millennials zouden kwetsbaar, lui, verwend en narcistisch zijn. Klopt dit?

‘In die kwetsbaarheid schuilt wel iets, want het aantal burn-outs is erg hoog bij deze groep. Het idee dat ze lui zouden zijn, is echt onzin. Misschien zijn ze ooit verwend in hun jeugd, maar daarna hebben ze toch wel te maken gekregen met een aantal hele uitdagende sociaaleconomische omstandigheden. Omgaan met teleurstellingen en negatieve feedback is natuurlijk best een ding in deze groep. Wat je vaak hoort, is dat ze narcistisch zouden zijn. Ze zouden zichzelf helemaal geweldig vinden. Maar een narcist kan niet anders dan denken dat hij de allerbeste is en dat speelt niet bij millennials. Uit onderzoeken van de Amerikaanse professor psychologie Jean Twenge blijkt dat voor millennials, en zeker ook voor de Generatie, het aantal angststoornissen en depressies veel hoger ligt dan voor de rest van de bevolking. Ze schreeuwen misschien heel hard “ik heb het druk”, maar eigenlijk worstelen ze.’

Waar worstelen millennials vooral mee, denk je?

‘Veel millennials zijn opgegroeid met het idee dat je alles kunt worden, als je maar genoeg je best doet. Maar als je dat gelooft, dan geloof je ook het tegenovergestelde, namelijk: als het niet lukt, dan is het helemaal je eigen schuld. Als je geen bijzondere prestaties levert, dan tel je niet mee. Daarin schuilt volgens mij de kwetsbaarheid voor stress. Het idee dat je waarde als mens wordt afgemeten aan de prestaties die je levert in de buitenwereld.

Ik denk dat vooral rusteloosheid hun parten speelt. Wat ik zie, is dat ze vaak bezig zijn met doen wat ze vinden dat moet. Met het vervullen van een bepaald ideaalbeeld. Maar ze vergeten om goed voor zichzelf te zorgen. Terwijl we juist weten dat dit een beschermende factor is tegen stress, dus of je ook in drukke tijden een beetje gezond eet, goed slaapt en blijft bewegen. Daar moet je wel eerst een keuze voor maken, namelijk: ik ben de moeite waard om voor te zorgen.’

Wat zou een goede manier kunnen zijn om voor jezelf te zorgen?

‘Voor sommigen werkt bijvoorbeeld een meditatiecursus. Leg je jezelf strenge normen op? Dan zou je kunnen kijken naar iets dat heet compassion meditation. Wat vind ik nu eigenlijk van mezelf en hoe kan ik een beetje lief zijn voor mezelf? Dat is een goede investering. Kijk naar topsporters. Zij weten dat je topprestaties van jezelf kunt verwachten, maar hebben niet het idee dat dat elke dag kan, of de hele dag. In het programma van een topsporter vind je zware trainingen, maar natuurlijk ook heel veel rust, heel veel slaap en focus op voeding. Dat besef moet misschien wat meer dalen. Dat we best topprestaties van onszelf kunnen verwachten, maar niet 24 uur per dag.’

Waarom is de ene persoon kwetsbaarder voor stress dan de ander?

‘Persoonlijkheidskenmerken spelen ook een rol. Ben je iemand die heel consciëntieus is, dus heel graag een taak goed wil afmaken, dan heb je een wat verhoogd risico op een burn-out. Dat is ook zo als je hoog scoort op wat ze noemen agreableness. Heb je de neiging om de behoefte van andere mensen boven je eigen behoeften te stellen? Het risico daarvan is dat je vergeet om voor jezelf te zorgen. Ook als je wat neurotischer of zorgelijker bent aangelegd, dan heb je vaak meer last van stress.’

Wie een geweldige nieuwe baan heeft, viert dit op Instagram, maar de wekelijkse paniekaanval zie je nooit voorbijkomen. Mag er nog wel gefaald worden?

‘Op social media maken mensen vooral reclame voor zichzelf. Wat ze laten zien is bijna nooit waarheidsgetrouw. Iemand zal alleen maar de beste kanten van zichzelf in de etalage zetten. Het is belangrijk om je dat te realiseren. Deze mensen zijn misschien wel hartstikke ongelukkig, terwijl ze al die leuke dingen doen.

‘Toegeven dat je last hebt van stress, is een teken van kracht’

Waarom is falen geen gespreksonderwerp?

‘Er heerst sowieso een taboe op hulp vragen. Mensen hebben het idee dat ze dingen zelf moeten oplossen, omdat je kwetsbaar tonen soms als een teken van zwakte wordt gezien. Gesprekken over moeilijke dingen worden dan ook vermeden, terwijl het juist onwijs belangrijk is om te praten over wat je moeilijk vindt. Dan kom je er namelijk achter dat je niet de enige bent die worstelt met dingen.

Ik maak me weleens zorgen over de millennials en zéker met betrekking tot de Generatie Z, die erna komt: Kunnen we nog wel échte gesprekken voeren met elkaar? Hebben we dat vermogen nog wel? Hoe meer we gewend raken om vanachter onze schermen met elkaar te communiceren, hoe minder we daadwerkelijk gesprekken hebben met elkaar. En hoe meer je korte termijn aandachtsspanne wordt gestimuleerd – dus dat je zapt van het een naar het ander – hoe moeilijker het wordt om écht te luisteren. De opkomst van de podcast vind ik dan wel weer een interessante ontwikkeling. Mensen luisteren dus gewoon naar gesprekken van 2,5 uur. Dat kunnen we blijkbaar aan als het echt ergens over gaat. Dat vind ik wel een geruststellende gedachte.’

Wat vind jij goede voorbeelden van mensen die laten zien dat falen oké is?

‘Brené Brown doet daar heel goed werk in. Dirk De Wachter, Damiaan Denys, Paul Verhaeghe, eigenlijk al die Vlaamse psychiaters. Esther Perel laat bijvoorbeeld zien dat relaties helemaal niet altijd rozengeur en maneschijn zijn.’

Mag je eigenlijk van een leidinggevende verwachten dat hij of zij je beschermt tegen stress?

‘Omgaan met stress in je leven is primair je eigen verantwoordelijkheid. Je kan niet van iemand verwachten dat-ie je uit zichzelf daarmee gaat helpen. Maar als leidinggevende heb je wel de taak om je mensen zoveel mogelijk te beschermen tegen de excessen van werkstress. Een goede manager biedt ook psychologische veiligheid, oftewel rugdekking, en wordt niet vreselijk boos als iets een keer niet lukt. Laat stress een onderwerp zijn waarover je kunt praten. Toegeven dat je last hebt van stress is geen teken van zwakte, maar juist een teken van zelfinzicht en dus van kracht. Tip: je kunt met je manager bijvoorbeeld heel goed afspraken maken over bereikbaarheid buiten werktijd.’