Niets cadeau

Hoewel Socrates het als de belangrijkste opdracht in het leven van een mens beschouwde de psuchè te leren kennen, is de ziel tegenwoordig uit het wetenschappelijke en het filosofische discours verdwenen. Daar staat tegenover dat de omgangstaal het woord nog onverminderd koestert. Sterker nog, zij duldt geen equivalenten naast uitdrukkingen als ‘iemand op de ziel trappen’ of ‘met je ziel bloot moeten’. In Niets cadeau. Een filosofisch essay over de ziel breekt Gerard Visser een lans voor de ziel. Hij gaat daarbij uit van de opmerkelijke hypothese dat de ziel in de Europese filosofie is gestorven aan de illusie van haar kenbaarheid. De titel van het essay is ontleend aan het gedicht ‘Niets cadeau’ van Wisława Szymborska, dat de gang van het betoog structureert. Het boek verscheen als Thijmessay in 2009. In deze herdruk is het uitgebreid met vier artikelen.

Gerard Visser was tot 2015 hoofddocent cultuurfilosofie aan de Universiteit Leiden. Hij werkt aan een trilogie over het motief van gelatenheid waarvan twee delen verschenen: Gelatenheid. Gemoed en hart bij Meister Eckhart en Gelatenheid in de kunst. Nijhoff, Braque, Kawabata. In 2023 verscheen een herdruk van zijn proefschrift uit 1987 Nietzsche en Heidegger. Een confrontatie.

Het essay over de ziel werd genomineerd voor de Socrates Wisselbeker van 2009. Ger Groot in NRC Handelsblad over Niets cadeau: ‘Het verbluffende essay van filosoof Gerard Visser […], een van de meest originele en diepgravende denkers van Nederland.’