Ongewenst gedrag: voorkomen is véél beter dan genezen

Grensoverschrijdend gedrag op het werk, zo nu en dan komt er weer een schrijnend geval in het nieuws en zal er bij velen wel even achter de oren worden gekrabd: is dat bij ons goed genoeg geregeld? Met een beetje geluk is er sowieso een beleid voor psychosociale arbeidsbelasting vastgesteld. Dat is een belangrijke stap. Met bijvoorbeeld het aanstellen van een klachtencommissie en een vertrouwenspersoon weet je in ieder geval dat er, zoals John de Mol zei, ‘een loket’ is. Maar dat is slechts een vangnet. Het leed is dan al geschied… 

Weten waar de grens ligt

Dus wat kun jij vanuit jouw rol doen om ongewenst gedrag in de organisatie te voorkomen? Het begint met je te realiseren dat het in iedere organisatie en op alle niveaus kan voorkomen. Ongewenst gedrag kan vele vormen aannemen en de beleving van gedrag is enorm persoonlijk. De opmerking die voor de een geen enkel probleem is en echt als grapje wordt ervaren, zorgt bij de ander voor slapeloze nachten. 

 

De eerste vraag is dus: weet jij eigenlijk waar voor jou de grens ligt? En hoe is dat voor je collega’s? De oplossing: leg de lastige situaties maar eens op tafel en praat erover. Dat hoeft helemaal geen ingewikkeld of zwaar gesprek te zijn. Met de 100 situatiekaartjes van de tool ‘Kan dit wel?’ kun je met teams, afdelingen, of zelfs de hele organisatie tegelijk in gesprek over dit onderwerp. Op ieder kaartje vind je een neutraal omschreven situatie als: ‘Een manager heeft de gewoonte om medewerkers aan te raken tijdens het gesprek’. Kan dit wel? Wat vind jij?          

 

Maak ongewenst gedrag bespreekbaar

Het bespreekbaar maken van het onderwerp maakt de drempel om het over te hebben een stuk lager. Maar laten we realistisch zijn: situaties waarbij gedrag als onprettig wordt ervaren zullen altijd blijven voorkomen. En dan is er eigenlijk dus nog een tweede vraag. Want stel: jouw manager heeft inderdaad de gewoonte om je vaak aan te raken, en jij vindt dat niet prettig. Wat dan? 

Er iets van zeggen is makkelijker gezegd dan gedaan. Opkomen voor jezelf, duidelijk je grenzen aangeven en anderen durven aanspreken op hun gedrag is zeker niet vanzelfsprekend. Vooral niet als er sprake is van een machtsverhouding. Gelukkig is assertiviteit wel te leren. Daar zijn uitstekende (online) trainingen voor. En als je een kleinere interventie passend vindt: Hoe word ik assertiever? geeft al heel veel praktische aanwijzingen voor iedereen die steeds maar achteraf denkt: had ik nou maar…. 

 

Bied een veilige werkomgeving en leg sancties op 

Laat het tenslotte heel helder zijn: pesten, discrimineren en seksueel intimideren en al het andere grensoverschrijdende gedrag moet vooral het probleem van de dader zijn. Dus brede preventieve interventies zijn de basis, waarmee je veel leed kunt voorkomen. Maar als het kwaad al geschied is: laat zien dat het je menens is met de veiligheid en onderneem een niet mis te verstane actie naar de dader. Dat geeft het vertrouwen dat er ook daadwerkelijk geluisterd wordt als je iets overkomen is. Iedereen wil graag een veilige werkplek, en door een goede mix van instrumenten kan iedere organisatie dat voor elkaar krijgen.