5 keer anders kijken naar je probleem

‘Ik heb een probleem’, opende mijn collega gisteren het gesprek. Gealarmeerd keek ik haar aan. ‘Niets ernstigs hoop ik?’ ‘Nee’, lachte ze, ‘ik vroeg me alleen af of ik vandaag of morgen zal trakteren voor mijn verjaardag, omdat Gijs er vandaag niet is, maar morgen Marjo en Farid er niet zijn.’ Oef, gelukkig makkelijk op te lossen, dit vraagstuk. Maar er zijn problemen die het ons lastiger maken dan deze taartkwestie.

Dilemma’s, complex of gecompliceerd?

Zo zijn er ook bijvoorbeeld de dilemma’s: de vraagstukken waar eigenlijk geen goed antwoord op is omdat alle mogelijke oplossingen iets of iemand schaden. En dan heb je nog de moeilijke problemen, de echte taaie kwesties, waar je nachtjes over wil slapen, waar projectgroepen voor opgericht worden en commissies en taskforces mee aan de slag gaan.     

Die superlastige vraagstukken komen in twee soorten. Je hebt de complexe problemen en de gecompliceerde problemen. Een gecompliceerd probleem kun je oplossen met oorzaak-en-gevolg denken. Bijvoorbeeld het maken van lesroosters voor een middelbare school: als je alle stappen logisch doorloopt kom je uiteindelijk tot een juiste uitkomst.

En je hebt dus de complexe problemen, de zogenaamde ‘wicked problems’, zoals: ‘Mijn organisatie is vrouwonvriendelijk. Onze regels zorgen voor strikte gelijkheid, maar toch zien we dat vrouwen nauwelijks carrière maken hier.’ Om zo’n vraag op te lossen is meer nodig dan logisch nadenken. Vaak wordt ook gezegd dat je een wicked problem niet kunt oplossen, maar wel kunt temmen.

Voor dat temmen kun je bijvoorbeeld Design Thinking gebruiken, een methode die je helpt om praktisch, vanuit het inleven in de gebruikers via actief experimenteren te komen tot werkende (deel)oplossingen.

We moeten out-of-the-box! Yeah right.

Kortom: het ene probleem is het andere niet. Maar afgezien van het taartprobleem, leveren de meeste dingen die we een probleem noemen zorgen en zwaarte op in het werk. Zeker als de oplossing ver weg lijkt, er mensen al boos of teleurgesteld zijn en er ook nog een beetje haast bij is kan zo’n probleem vrij effectief alle vreugde en energie uit je team zuigen. En ergens op het absolute dieptepunt roept er dan altijd wel iemand bezwerend: ‘We moeten ook out-of-the-box denken!’ Yeah, right. Maar hoe dan?

Redding is nabij: 111 losbrekers voor meer plezier in het oplossen van problemen gaat je helpen. Iedere losbreker uit dit boekje zet je even op je verkeerde been, draait de situatie op z’n kop, keert je probleem binnenstebuiten en laat je dus gegarandeerd heel anders kijken. Probeer de volgende 5 eens.

1. Zet je probleem op Marktplaats te koop

In welke rubriek ga je het plaatsen? Voeg een superverleidelijke omschrijving toe. Voor hoeveel ga je het verkopen?

2. Zorg voor opschudding

Doe iets ten aanzien van je probleem waar je straks vergeving voor moet vragen.

3. Beschrijf wie je zou zijn zonder dit probleem

Wat denk je dan? Wat voel je? En wat doe je?

4. Pak een euro uit je portemonnee

Hoe gaat deze euro je probleem oplossen?

5. De boze wolf

Stel, roodkapje, oma en de boze wolf praten over jullie probleem. Wat zeggen ze? Wie vindt wat? Waarover zijn ze het wel en niet eens? Hoe zou het sprookje anders aflopen?

Eureka! Of toch nog niet helemaal? Ja, de kans is klein dat deze losbrekers in één keer tot een baanbrekende oplossing leiden. Wat ze echter wel doen is je helpen om uit je vastgeroeste, vertrouwde manier van denken en doen te stappen. Ze geven je nieuwe inzichten en nodigen uit tot experimenteren. Op een lichte en speelse manier, vanuit bloedserieuze inzichten uit design thinking en de positieve psychologie.

Dus laat je eens gaan, en breng wat luchtigheid en plezier in de puzzel om je vastzittende vraagstuk helemaal los te trekken.

Een voorbeeld uit de 111 losbrekers voor meer plezier in het oplossen van problemen: