Ga je met lood in je schoenen naar je werk? Dan hoeft dat natuurlijk niet altijd te betekenen dat je iets heel anders moet gaan doen. Je mag in je handjes knijpen dat je überhaupt werk hebt, denk je weleens als je naar het nieuws kijkt. Je huidige baan bijschaven is ook een idee.

'Geef me een baan die bij me past en ik hoef nooit meer te werken.’

De Chinese filosoof Confucius had in een ver verleden best wel een punt. Maar vind die droombaan maar eens. Bestaat hij wel? Wanneer je op maandagochtend achter je bureau de minuten aan het wegtellen bent, lijkt het gras uiteraard overal groener dan in jouw eigen kantoortuin. Moet jij dan ook een eigen B&B beginnen in Zuid-Frankrijk of een koffiebar starten om stralend door het leven te gaan, #ilovemyjob? Je zou het bijna denken. Misschien hoeft het niet per se radicaal anders, maar hoef je jouw baan alleen maar bij te schaven? Met wat sleutelen kloppen jij en je baan weer met elkaar en kun je met hernieuwd enthousiasme verder.

In de wetenschap wordt het zelf proactief invloed uitoefenen op je werkomgeving ook wel job crafting genoemd. En inderdaad, dat klinkt als een oud ambacht zoals houtbewerken of schoenmaken. Het principe is hetzelfde. Als je schoenzool loszit, hoef je echt niet meteen op zoek naar een nieuw paar. Job craften is een duurzame oplossing: je zoekt naar uitdagingen, probeert beter te worden in iets en leert dus nieuwe lagen te ontdekken in je werk. Medewerkers die job craften, blijken veel vitaler, gelukkiger en meer bevlogen te zijn, schrijven Jessica van Wingerden en Janneke Schenning, beiden psycholoog, in hun boek Krachtige keuzes, dat gaat over de regie pakken in je werk. Het schaven aan je baan leidt als het goed is tot betere prestaties. Uiteindelijk komt dat het bedrijf dus ook ten goede, zegt Van Wingerden. ‘Een win-win-situatie.’

‘Niets mis met honkvast zijn, zolang je niet vastroest’

STAP EROP AF
Dat betekent echt niet dat je alleen maar dingen gaat doen die je leuk vindt. Je gaat volgens Van Wingerden op zoek naar een balans: ‘Zoek de dingen op waar je goed in bent, waar je enthousiast en blij van wordt en waarvan jij het idee hebt dat je een relevante bijdrage kunt leveren.’ Ze geeft een paar voorbeelden. ‘Het zijn vaak kleine aanpassingen waardoor het werk beter werkt voor jou. Je kunt jezelf bijvoorbeeld aanmelden voor een extra project waar jij interesse in hebt. Of collega’s helpen die nieuw zijn in het team of binnen de organisatie. Wat ook heel inspirerend kan zijn, is het actief opzoeken van mogelijkheden om van je collega’s te leren. Er is altijd wel iemand die van die mooie PowerPointpresentaties met effecten maakt. Stap erop af en vraag om hulp. Die persoon wil vast een uurtje tijd voor je vrijmaken.’

Volgens CBS-onderzoek blijkt dat een derde van de Nederlanders tien jaar bij dezelfde werkgever in dienst is. We zijn dus best honkvast. Volgens Van Wingerden kan dat in principe geen kwaad. Integendeel: ‘Als je langere tijd bij één werkgever werkt, ken je de regels en manieren van werken door en door. Je weet hoe de hazen lopen en het grote aantal vlieguren dat je hebt gemaakt, maakt dat je meer bekwaam bent en zelfstandig je werkt kunt doen. Het vertrouwen in je kunnen groeit en daardoor kun je actief meedenken met klanten en collega’s. Door ergens langere tijd te werken ga je van kunstje naar kunde. Voor sommige mensen is zekerheid een belangrijke waarde in hun leven. Zij vinden een prettige voorspelbaarheid en rust in hun baan. Er is dus helemaal niets mis met honkvast zijn, zolang je jezelf maar opnieuw blijft uitvinden en niet vastroest.’

MET EEN ANDERE BRIL

Jezelf opnieuw uitvinden, dat is volgens Van Wingerden echt iets van deze tijd. ‘We kijken steeds kritischer naar hoe we onze tijd willen inrichten. Passie en zingeving zijn daarbij belangrijker geworden.’ Bij zinvol werk denk je misschien aan de zorg of het onderwijs, maar je kunt in nog zoveel meer banen betekenisvol zijn, schrijft ze in Krachtige keuzes. Waar zouden we zijn zonder stromend water of elektriciteit, of zonder technologie? Ook dat hoort bij job craften: je werk net even anders bekijken. Met een andere bril op wordt ook jouw baan als servicemonteur of bijvoorbeeld schoonmaker in een ziekenhuis meer waard. Om een begin te maken en te ontdekken wat jij belangrijk vindt, oppert Van Wingerden een oefening. ‘Vraag jezelf af waar je als klein kind enthousiast over was. Ikzelf was op de lagere school gefascineerd door Egypte, farao’s en piramides. Ontdekken was mijn passie en die nieuwsgierigheid heb ik nog steeds. Daarom hou ik ook zo van onderzoek doen.’ Je kunt jezelf ook afvragen wat je doet als je ultiem blij bent, zegt ze. ‘Waar krijg je een big smile van op je gezicht? Van die dingen waar je zo enthousiast van wordt, dat een ander iets met je gezicht ziet gebeuren. Vraag maar eens rond wanneer een ander een twinkeling bij jou ziet.’

‘Niet iedereen krijgt de context cadeau’

CONTEXT TELT MEE

Of je je passie uiteindelijk kwijt kunt in je baan, heeft natuurlijk ook te maken met de context: de organisatie, de bedrijfscultuur, de mensen met wie je werkt. ‘Niet iedereen krijgt die context cadeau. In Rotterdam-Zuid heeft niet iedereen het over passie op het werk. Daar vragen veel ouders zich af hoe ze hun kinderen te eten kunnen geven en kleding voor ze kunnen kopen. Realiseer je dat het thema voor sommige mensen ook een vorm van luxe is. Maar áls je actief voor je passie kunt kiezen, moet je er zeker gebruik van maken.’

Volgens de expert is het belangrijk om tijdens het job craften in gesprek te blijven met je leidinggevende. ‘Job craften zal namelijk impact hebben op de mensen om je heen.’ Andersom zijn er ook duizend-en-een invloeden die jou van de wijs kunnen brengen. Technologische ontwikkelingen kunnen ervoor zorgen dat werkzaamheden veranderen, of een interne koerswijziging van het bedrijf maakt dat jouw baan er plotseling anders uit gaat zien. ‘En je verandert zelf natuurlijk ook. Je passies kunnen veranderen, de meeste mensen hebben er niet één, maar meerdere in hun leven. Je ontdekt continu nieuwe dingen over jezelf. Daarom moet je steeds weer je koers aanpassen. We worden allemaal geconfronteerd met situaties die we niet eerder hebben meegemaakt. Neem als voorbeeld de corona-pandemie. We kunnen blijkbaar onder hoge druk ons gedrag aanpassen, zowel privé als in het werk. We moesten opeens digitaal vergaderen in plaats van face to face, dat is voor veel mensen nieuw. Toch slagen we erin om andere manieren van samenwerken heel snel te leren. Dan merk je: iedereen kan altijd nog iets nieuws leren.’

5x gaan met die baan

1. Stel voor om eens met een andere collega samen te werken.

2. Pak een uitdagende taak op die niet in je functieomschrijving staat.

3. Werk één dag per week op een andere locatie, bijvoorbeeld thuis.

4. Bied jezelf aan als vrijwilliger bij een aangrenzende doelgroep.

5. Verander het beeld van het doel van je werk. Een kapper knipt bijvoorbeeld niet alleen haren, maar is ook een luisterend oor voor velen.

- Dit is een artikel uit de luxueuze bookazineserie: Vandaag nog... en anders morgen!